Romatoid Artrit (İltihaplı Romatizma) Nedir? Belirtileri Nelerdir?
Romatoid artrit, halk arasında iltihaplı romatizma olarak da bilinen, bağışıklık sisteminin eklemlere saldırması sonucu gelişen kronik bir hastalıktır. Bu saldırı eklemlerde iltihaplanmaya, ağrıya, şişliğe ve sertliğe yol açarak kişinin günlük yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürür.
Bu makalede, romatoid artritin ne olduğunu, temel belirtilerini ve teşhis sürecini ele alacağız. Ayrıca, romatoid artritle yaşamanın zorluklarına ve mevcut tedavi seçeneklerine de ışık tutacağız.
Romatoid Artrit (İltihaplı Romatizma) Nedir?
Romatoid artrit, bağışıklık sisteminin eklemlere saldırması sonucu gelişen kronik bir otoimmün hastalıktır. Sağlıklı kişilerde bağışıklık sistemi, enfeksiyonlara karşı savaşan savunma hücrelerini üretir. Romatoid artritte ise bağışıklık sistemi yanlışlıkla eklem kaplamasındaki hücrelere saldırır. Bu saldırı eklemlerde iltihaplanmaya, ağrıya, şişliğe ve sertliğe yol açar.
Zamanla, iltihaplanma eklem kıkırdağını ve kemiğini tahrip ederek eklem deformitesine ve işlev kaybına yol açabilir. Romatoid artrit her yaşta ortaya çıkabilir, ancak en sık olarak 30-60 yaş arası yetişkinlerde görülür.
Romatoid Artrit (İltihaplı Romatizma) Belirtileri Nelerdir?
- Ağrı (özellikle sabahları ve hareketsizlikten sonra)
- Şişlik
- Sertlik
- Hassasiyet
- Kızarıklık
- Yorgunluk
- Ateş
- Kilo kaybı
- Kas ağrıları
- Kuru ağız ve gözler
Romatoid Artrit (İltihaplı Romatizma) Neden Olur?
Romatoid artritin kesin nedeni bilinmemekle birlikte, bağışıklık sisteminin anormal çalışması ve genetik yatkınlık önemli rol oynar.
Normalde bağışıklık sistemi vücudu enfeksiyonlara karşı korur. Romatoid artritte ise bağışıklık sistemi yanlışlıkla eklemleri kaplayan sinovyum adı verilen zarı ve kıkırdağı birer tehdit olarak algılar ve bu dokulara saldırmaya başlar. Bu saldırılar eklem iltihabına, şişliğe ve ağrıya neden olur.
Romatoid Artrit Risk Faktörleri Nelerdir?
Romatoid artritin (RA) tam nedeni bilinmemekle birlikte, hastalık riskini artıran bazı faktörler vardır. Bu faktörler genetik, çevresel ve yaşam tarzı faktörleri olarak üçe ayrılabilir.
Genetik Faktörler:
- Aile öyküsü: Birinci derece akrabalarında RA olan kişilerde hastalığa yakalanma riski daha yüksektir.
- HLA genleri: Belirli HLA genlerini taşımak RA riskini artırabilir.
- Diğer genler: RA riskini artırabilecek birçok başka gen de tanımlanmıştır.
Çevresel Faktörler:
- Sigara içmek: Sigara içmek, RA gelişme riskini önemli ölçüde artırır.
- Enfeksiyonlar: Bazı enfeksiyonlar, RA’nın gelişmesine katkıda bulunabilir.
- Silika veya asbest gibi tozlara maruz kalma: Bu tozlara maruz kalmak RA riskini artırabilir.
Yaşam Tarzı Faktörleri:
- Obezite: Fazla kilolu veya obez olmak RA riskini artırır.
- Düşük fiziksel aktivite: Düzenli egzersiz yapmamak RA riskini artırabilir.
- Diyet: Bazı besinlerin RA riskini artırdığı veya azalttığı düşünülmektedir.
Diğer Faktörler:
- Cinsiyet: RA, kadınlarda erkeklere göre daha yaygındır.
- Yaş: RA genellikle 30 yaş üstü yetişkinlerde görülür, ancak her yaşta ortaya çıkabilir.
Romatoid Artrit (İltihaplı Romatizma) Nasıl Teşhis Edilir?
Romatoid artritin teşhisi, tıbbi öykü, fizik muayene, laboratuvar testleri ve görüntüleme yöntemlerinin bir kombinasyonu ile konulur.
Tıbbi Öykü: Doktorunuz; eklem ağrısı, şişlik, sabah tutukluğu, eklem sertliği ve yorgunluk gibi romatoid artrit belirtilerini ne kadar süredir yaşadığınızı ve hangi eklemlerin etkilendiğini soracaktır. Ailenizde romatoid artrit olup olmadığını ve diğer tıbbi durumlarınızı da sorabilir.
Fizik Muayene: Doktorunuz eklemlerinizi şişlik, hassasiyet ve hareket kısıtlılığı açısından muayene edecektir. Ayrıca eklem fonksiyonunuzu ve genel hareket kabiliyetinizi değerlendirebilir.
Laboratuvar Testleri:
- Romatoid faktör (RF): RA hastalarının kanında bulunan bir antikor türüdür. RF her RA hastasında bulunmaz, ancak test, diğer romatizmal hastalıklardan ayırt etmeye yardımcı olabilir.
- Anti-siklik sitrüline peptide (anti-CCP) antikorları: RA hastalarının kanında bulunan bir başka antikor türüdür. Anti-CCP antikorları, RF’den daha spesifik bir RA belirtecidir.
- Sedimantasyon hızı (sed rate): Vücutta iltihap olduğunda kan hücrelerinin ne kadar hızlı çöktüğünü ölçer. Sed rate yüksekliği, RA’nın bir göstergesi olabilir.
- Tam kan sayımı (CBC): Anemi gibi RA ile ilişkili olabilecek kan anormalliklerini belirleyebilir.
- C-reaktif protein (CRP): Vücutta iltihap olduğunda karaciğer tarafından üretilen bir proteindir. CRP seviyeleri, RA aktivitesinin bir göstergesi olabilir.
Görüntüleme Yöntemleri:
- X-ray: Eklemlerdeki hasarı ve daralmayı göstermek için kullanılabilir.
- Ultrason: Eklemlerin, tendonların ve kasların yumuşak dokularını görüntülemek için kullanılabilir.
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRI): Eklemlerin, kemiklerin, bağların ve kıkırdakların ayrıntılı görüntülerini oluşturmak için kullanılabilir.
Romatoid Artrit (İltihaplı Romatizma) Tedavisi Nasıl Olur?
Romatoid artrit (RA), eklemlerde ağrı, şişlik ve sertliğe neden olan kronik bir otoimmün hastalıktır. Tedavi, semptomları kontrol etmeyi, eklem hasarını önlemeyi ve işlevselliği korumayı amaçlar.
Tedavi seçenekleri şunlardır:
İlaçlar:
- Hastalık Modifiye Edici Antirheumatik İlaçlar (DMARD’lar): Hastalığın ilerlemesini yavaşlatmaya veya durdurmaya yardımcı olan ilaçlardır. Yaygın DMARD’lar arasında metotreksat, leflunomid, sulfasalazin ve tofacitinib bulunur.
- Nonsteroid Antiinflamatuar İlaçlar (NSAID’ler): Ağrı ve iltihabı hafifletmek için kullanılır. Ibuprofen ve naproksen gibi reçetesiz satılan NSAID’ler ve ayrıca etresepte ile satılan daha güçlü NSAID’ler mevcuttur.
- Kortikosteroidler: Şiddetli iltihabı hızla kontrol altına almak için kullanılır. Genellikle kısa süreli olarak kullanılırlar çünkü uzun süreli kullanım yan etkilere yol açabilir.
- Ağrı kesiciler: Parasetamol gibi reçetesiz satılan ağrı kesiciler kullanılabilir.
Diğer Tedaviler:
- Fizik tedavi: Egzersizler ve germe, eklem hareket açıklığını ve kas gücünü geliştirmeye yardımcı olabilir.
- İşgal terapisi: Günlük aktiviteleri daha kolay hale getiren aletler ve teknikler öğretebilir.
- Ameliyat: Eklem hasarı şiddetliyse, eklemi onarmak veya değiştirmek için ameliyat gerekebilir.
Romatoid artrit, kronik bir hastalık olsa da, doğru tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri ile semptomları kontrol altına almak ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak mümkündür.
Tedavinin temel amacı eklem hasarını önlemek ve hastanın günlük işlevlerini yerine getirebilmesini sağlamaktır.
Sıkça Sorulan Sorular
Romatoid artrit hastalığının evreleri nelerdir?
1. Erken Evre: Romatoid artritin başlangıç evresi genellikle belirsiz semptomlarla başlar. Hafif eklemlerde ağrı, şişlik ve tutukluk gibi belirtilerle karakterizedir. Hastalık bu evredeyken, genellikle eklemlerdeki hasar hala minimum düzeydedir.
2. İlerleyen Evre: Hastalık ilerledikçe, semptomlar artar ve eklemlerde daha fazla hasar görülür. Ağrı ve şişlik artabilir, eklem sertliği uzun süreli olabilir ve günlük aktiviteleri kısıtlayabilir. Bu evrede, eklemlerdeki hasar genellikle daha belirgindir ve röntgen veya MRG gibi görüntüleme testleriyle daha net görülebilir.
3. İleri Evre: Romatoid artritin ileri evresinde, eklemlerde ciddi hasar ve deformiteler olabilir. Parçalanmış kemikler, eklemlerde kalıcı şişlikler ve hareket kısıtlamaları sık görülebilir. Bu evrede, günlük yaşamı önemli ölçüde etkileyebilecek ciddi fiziksel kısıtlamalar ortaya çıkabilir.
4. Komplikasyonlar: Romatoid artrit ilerledikçe, hastalığa bağlı olarak diğer sağlık sorunları da ortaya çıkabilir. Bunlar, göz iltihapları, kalp problemleri, akciğer sorunları ve kemik erimesi gibi komplikasyonlar olabilir.
Romatoid artritin dokulara nasıl zarar vermektedir?
İltihaplı romatizma, vücudun bağışıklık sisteminin yanlışlıkla kendi dokularını hedef aldığı otoimmün bir hastalıktır. Bu durum, özellikle romatoid artrit olarak adlandırılan bir alt türde, eklemlerde ciddi hasara yol açabilir. Kronik iltihaplanma, eklem kıkırdağını ve kemikleri etkileyerek eklemde dejenerasyona neden olabilir. Bunun sonucunda, eklemlerde deformasyonlar, özellikle ellerde ve ayaklarda parmakların eğrilmesi gibi, ortaya çıkabilir.
İltihaplı romatizma sadece eklemleri değil, aynı zamanda diğer vücut dokularını da etkileyebilir. Gözlerde, ciltte, akciğerlerde, kalpte ve kan damarlarında sorunlara neden olabilir. Ayrıca, sistemik etkileri vardır; yorgunluk, halsizlik gibi belirtiler genel iltihaplanmanın bir sonucu olabilir.
Romatoid artrit hastalığı genetik bir hastalık mıdır?
İltihaplı romatizma, genetik yatkınlıkla ilişkili olan, ancak tamamen genetik bir hastalık olarak kabul edilmeyen kompleks bir hastalıktır. Yani, genetik faktörler hastalığın gelişiminde rol oynar, ancak hastalığın tek bir gen veya belirli bir gen mutasyonuyla ilişkilendirilmediği görülür.
Araştırmalar, aile öyküsünün iltihaplı romatizmanın gelişiminde önemli bir risk faktörü olduğunu göstermektedir. Bir aile üyesinde iltihaplı romatizma varsa, diğer aile üyelerinde bu hastalığın gelişme olasılığı artabilir. Ancak, birden fazla genin etkileşimi ve çevresel faktörler de hastalığın ortaya çıkmasında rol oynar.
Romatoid artrit, eklemlerde ağrı, şişlik ve sertliğe yol açan otoimmün bir hastalıktır. Bu kronik durumla başa çıkmak zorlayıcıdır. Fakat Romatem Hastaneleri’nde sizlere yardımcı olmak için buradayız.
Bunlar da ilginizi çekebilir: